शेअर बायबॅक, ज्याला स्टॉक बायबॅक असेही म्हणतात, ही एक कॉर्पोरेट प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये कंपनी बाजारातून स्वतःच्या थकीत शेअर्सची पुनर्खरेदी करते. यामुळे थकबाकी असलेल्या समभागांची संख्या कमी होते, ज्यामुळे उर्वरित समभागांचे मूल्य वाढू शकते आणि भागधारकांना फायदा होऊ शकतो. शेअर बायबॅकमध्ये, कंपनी स्वतःच्या रोख राखीव रकमेचा वापर करून खुल्या बाजारात शेअर्स खरेदी करते. नंतर शेअर्स एकतर ट्रेझरी स्टॉक म्हणून ठेवले जातात किंवा निवृत्त होतात, ज्यामुळे थकबाकी असलेल्या शेअर्सची संख्या कमी होते आणि शेअरच्या किमतीवर सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
शेअर बायबॅक विविध पद्धतींद्वारे आयोजित केले जाऊ शकतात, जसे की खुल्या बाजारातील खरेदी, निविदा ऑफर किंवा डच लिलाव. खुल्या बाजारातील खरेदीमध्ये, कंपनी प्रचलित बाजारभावानुसार खुल्या बाजारातून त्याचे शेअर्स परत विकत घेते. निविदा ऑफरमध्ये, कंपनी ठराविक किंमतीला काही समभाग खरेदी करण्याची ऑफर देते आणि भागधारक त्यांचे समभाग कंपनीला विक्रीसाठी निविदा निवडू शकतात. डच लिलावात, कंपनी बायबॅकसाठी किंमत श्रेणी सेट करते आणि भागधारक त्या श्रेणीमध्ये बिड सबमिट करू शकतात.
शेअर्स बायबॅक का केले जाते?
एखादी कंपनी स्वतःचे शेअर्स परत विकत घेण्याचे निवडण्याची अनेक कारणे असू शकतात. उदाहरणार्थ, एखाद्या कंपनीकडे मोठ्या प्रमाणात जास्तीची रोकड असू शकते ज्याची त्याला ऑपरेशनसाठी आवश्यकता नसते आणि शेअर बायबॅक हा त्यातील काही रोख भागधारकांना परत करण्याचा मार्ग असू शकतो. बायबॅक थकबाकी असलेल्या समभागांचा पुरवठा कमी करून उर्वरित समभागांचे मूल्य देखील वाढवू शकते. याशिवाय, बायबॅकचा वापर विरोधी टेकओव्हर टाळण्यासाठी किंवा कंपनीच्या व्यवस्थापनाचा त्यांच्या शेअर्सचे मूल्यांकन क्षमतेपेक्षा कमी आहे हे वाटते याचा बाजाराला संकेत देण्यासाठी केला जाऊ शकतो.
शेअर बायबॅकमुळे कंपनीला काय फायदा होतो?
प्रति शेअर वाढलेली कमाई (EPS): थकबाकी असलेल्या समभागांची संख्या कमी करून, बायबॅक प्रति शेअर कमाई वाढवू शकते, ज्यामुळे कंपनी गुंतवणूकदारांना अधिक फायदेशीर वाटू शकते.
सुधारित आर्थिक कामगिरी: बायबॅक प्रक्रिया बाजाराला सूचित करते की कंपनीला तिच्या भविष्यातील नफ्याच्या संभाव्यतेवर विश्वास आहे, ज्यामुळे स्टॉकची किंमत आणि एकूण आर्थिक कामगिरी सुधारू शकते.
भागधारकांना जादा रोख परत करणे: बायबॅक हा कंपनीला झालेला नफा व्यवसायात पुनर्गुंतवणूक करण्याऐवजी किंवा लाभांश देण्याऐवजी भागधारकांना त्यांनी गुंतवलेली रोख परत करण्याचा एक मार्ग असू शकतो.
स्टॉकची किंमत वाढवणे: थकीत शेअर्सचा पुरवठा कमी करून, बायबॅकमुळे स्टॉकची मागणी वाढू शकते आणि शेअरची किंमत सुधारू शकते.
लवचिकता: लाभांशाच्या विपरीत, बायबॅक कधीही सुरू केले जाऊ शकते, निलंबित केले जाऊ शकते किंवा बंद केले जाऊ शकते, ज्यामुळे कंपन्यांना भागधारकांना मूल्य कसे परत करावे याबद्दल अधिक लवचिकता मिळते.
इथे एक गोष्ट लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की बायबॅकचा अल्प कालावधीत शेअरच्या किमतीवर जरी सकारात्मक परिणाम होण्याची शक्यता असली तरी दीर्घकालीन फायदे कंपनीची आर्थिक परिस्थिती आणि सरकारचे धोरण व व्यवसायावर परिणाम करणाऱ्या अन्य घटकांवर अवलंबून असतात. याव्यतिरिक्त, काही समीक्षकांचा असा युक्तिवाद आहे की बायबॅकमुळे व्यवसायात गुंतवणुक न केल्याने कंपनीच्या वाढीच्या आणि दीर्घकालीन भागधारकांसाठी मूल्य निर्माण करण्याच्या क्षमतेवर मर्यादा येतात.
